Przyczyn powstawania sztywnego i bolesnego palucha jest wiele. Powstaje on najczęściej w wyniku wad wrodzonych stóp, deformacji pourazowych pierwszego stawu śródstopno – palcowego, jako powikłanie po operacji stopy, najczęściej z powodu artrofibrozy.

Z powodu zaburzenia kongruencji w pierwszym stawie śródstopno – palcowym, dochodzi do mechanicznego uszkodzenia i deformacji główki pierwszej kości śródstopia i narastania zmian wytwórczych na krawędziach powierzchni stawowych, pierwszej kości śródstopia i paliczka bliższego palucha.

Zdjęcie 1 RTG pierwszego stawu śródstopno – palcowego

Zdjęcie 2 RTG pierwszego stawu śródstopno – palcowego

Paluch sztywny bolesny powinien być leczony operacyjnie, gdyż leczeniem zachowawczym nie jesteśmy w stanie zatrzymać procesu chorobowego, a wtórne zmiany wytwórcze na poziomie stawu w znacznym stopniu pogarszają rokowanie nawet po leczeniu operacyjnym z powodu zniszczenia chrząstki stawowej co w końcowym etapie kończy się endoprotezą pierwszego stawu śródstopno – palcowego, która nie jest wyjściem doskonałym, gdyż endoproteza wystarczy tylko na kilka lat (średnio do 7 lat) i trzeba ją wymieniać. Ostatecznym rozwiązaniem jest usztywnienie pierwszego stawu śródsopno-palcowego.

Leczenie operacyjne zależy od stopnia zaawansowania zmian wytwórczych i zniszczenia chrząstki stawowej na poziomie pierwszego stawu śródstopno – palcowego.

Przy dużym ograniczeniu wyprostu w stawie, i niewielkimi zmianami wytwórczymi, przy zachowanej chrząstce stawowej, kwalifikuję pacjentów do cheilektomii pierwszej kości śródstopia i shavingu stawu, bez osteotomii lub z osteotomią pierwszej kości śródstopia.

Zdjęcie. 3 Zmiany wytwórcze na główce pierwszej kości śródstopia.

Zdjęcie. 4 Usunięcie zmian wytwórczych po stronie przyśrodkowej.

Zdjęcie. 5 Usunięcie zmian wytwórczych z przyśrodkowej i górnej części.

Dotychczas jedynym sposobem leczenia bolesnego, sztywnego palucha, który powstaje w wyniku zmian zwyrodnieniowych pierwszego stawu śródstopno palcowego był shaving stawu poprzez usunięcie zmian wytwórczych i cheilektomii głowki pierwszej kości śródstopia z osteotomia korekcyjną.

W bardziej zaawansowanych zmianach zwyrodnieniowych stosowano endoprotezy połowicze, których żywotność jest dość krótka i nie przekracza 7 lat. Definitywnym postępowaniem w wyniku w/w zmian było i jest usztywnienie pierwszego stawu środstopno palcowego. Ten sposób postepowania jest dobry dla osób o małej aktywności fizycznej i pozwala na prawidłowe funkcjonowanie w czynnościach codziennych.

W dzisiejszych czasach ludzie powyżej 60-70 roku życia prowadzą dość intensywną aktywność fizyczną, która by była znacznie ograniczona przy usztywnionym paluchu. Postępy w endoprotezoplastyce stawów pozwoliły na stworzenie totalnej endoprotezy pierwszego stawu śródstopno palcowego, której żywotność w testach czynnościowych wynosi kilkadziesiąt lat, tak jak w endoprotezach stawu biodrowego czy kolanowego.

Nowa cztero-elementowa endoproteza pierwszego stawu śródstopno palcowego pozwala na zachowanie pełnej ruchomości stawu i kilkudziesięcioletnia trwałość, pozwalając na zachowanie pełnej aktywności fizycznej.

Zabieg założenia endoprotezy jest bardzo wymagający dla operatora i całego zespołu operacyjnego.

Endoproteza składa się z czterech podstawowych elementów: śruby mocującej implant głowy, implantu głowy pierwszej kości śródstopia, śruby mocującej w paliczku bliższym i nakładki polietylenowej z bardzo trwałego nieścieralnego materiału imitującego powierzchnie stawową bliższą paliczka bliższego palucha.  Taka konstrukcja daje bardzo dobrą stabilizację zarówno w pierwszej kości śródstopia jak i w paliczku bliższym palucha oraz bardzo dobry zakres ruchu.

Zdjęcie 6. Endoproteza totalna pierwszego stawu śródstopno placowego

Zdjęcie 7. Wyprost po założeniu endoprotezy

Zdjęcie 8. Zgięcie po założeniu endoprotezy

Zdjęcie 9. RTG